‘Crisis’ – what’s in a word?
We gaan van de ene crisis naar de andere. Of eigenlijk: ze stapelen zich
op. Maar wat is een crisis eigenlijk? Het komt van oorsprong van een Grieks
woord dat oordelen of scheiden betekent. Iets daarvan herkennen we in de
afgelopen dagen en weken. Een crisis als de huidige is een periode van
fundamentele onzekerheid. Een van de effecten daarvan is dat we met een heldere
blik beter kunnen scheiden tussen datgene wat echt belangrijk is en dat
wat er eigenlijk niet toe doet. We concentreren ons op de kern.
Ik weet niet hoe het u vergaat, maar bij mij werkt deze periode ook zo
dat allerlei bijbelwoorden een nieuwe of extra betekenis krijgen. Toen ik een
keer tevergeefs naar de winkel was geweest voor onder meer een brood klonk de
bede uit het Onze Vader ‘geef ons heden ons degelijks brood’ toch echt anders.
Natuurlijk, altijd had ik al in het besef geleefd dat voor zeer velen elders op
aarde het dagelijks brood geen vanzelfsprekendheid is, maar nu maakte ik, kind
van de jaren zestig, het voor het eerst lijfelijk mee: dat er geen brood te
krijgen was.
De afgelopen
dagen las ik het essay ‘Mens/Onmens’ van Bas Heijne. Een pamflet dat begint met
een aantal observaties over hoe wij vandaag de dag omgaan met waarheid, hoe we
langs elkaar leven elk met onze eigen waarheid, hoe nepnieuws kansen krijgt;
vervolgens over hoe onze democratische structuur gevaar loopt door allerlei
populisten, om dan verrassend te eindigen met een aantal observaties vanuit de Bergrede!
Bas Heijne geeft
hier een aantal rake en verrassende observaties over de zogenaamde
zaligsprekingen. Hij zegt: het heeft allemaal weinig te weinig te maken met
goedzijn en goeddoen. Hij ziet die woorden als een existentiële
aansporing, namelijk om in te gaan tegen het begrijpelijke verlangen naar
‘verdovende veiligheid’. Bas Heijne ziet in de zaligsprekingen een aansporing
om je eigen identiteit tot het uiterste te durven bevragen. Ik citeer:
‘Zelfverlies is een manier om zinvol te kunnen leven, om relaties met anderen
aan te gaan, om die felbegeerde gemeenschap te kunnen vormen’.
Vervolgens zegt
Heijne nog een heleboel mooie dingen over de Bergrede maar die ga ik hier niet
citeren. Dat is misschien voor later.
Hoe opvallend:
een seculier schrijver als Bas Heijne heeft vanuit de crisis van onze tijd
precies de gave om een of misschien wel de kern van het evangelie aan te
wijzen. Een seculier denker verwoordt precies waar kerk-zijn vandaan komt en
waartoe wij ons samen geroepen mogen weten: ‘Zelfverlies is een manier om
zinvol te kunnen leven, om relaties met anderen aan te gaan, om die felbegeerde
gemeenschap te kunnen vormen’
.
20 maart 2020,
Erik van Halsema
Geen opmerkingen:
Een reactie posten